Các thành phần cơ bản trong pascal

CÁC THÀNH PHẦN CƠ BẢN CỦA

NGÔN NGỮ LẬP TRÌNH PASCAL

     Pascal là một ngôn ngữ lập trình bậc cao do Niklaus Wirth, giáo sư điện toán trường Đại học kỹ thuật Zurich (Thụy Sĩ) đề xuất năm 1970. Ông lấy tên Pascal để kỷ niệm nhà toán học và nhà triết học người Pháp nổi tiếng Blaise Pascal.

1. Các tập tin cần thiết khi lập trình với Turbo Pascal

     Để lập trình được với Turbo Pascal, tối thiểu cần 2 file sau:

        TURBO.EXE: Dùng để soạn thảo và dịch chương trình.

        TURBO.TPL: Thư viện chứa các đơn vị chuẩn để chạy với TURBO.EXE.

     Ngoài ra, muốn lập trình đồ hoạ thì phải cần thêm các tập tin:

        GRAPH.TPU: Thư viện đồ hoạ.

        *.BGI: Các file điều khiển các loại màn hình tương ứng khi dùng đồ hoạ.

        *.CHR: Các file chứa các font chữ đồ họa.

2. Các bước cơ bản khi lập một chương trình Pascal

     Bước 1: Soạn thảo chương trình.

     Bước 2: Dịch chương trình (nhấn phím F9), nếu có lỗi thì phải sửa lỗi.

     Bước 3: Chạy chương trình (nhấn phím Ctrl-F9).

3. Cấu trúc chung của một chương trình Pascal

          { Phần tiêu đề }

          PROGRAM  Tên_chương_trình;

          { Phần khai báo }

          USES     ......;

          CONST  .....;

          TYPE     .......;

          VAR       ........;

          PROCEDURE  ............;

          FUNCTION ..............;

          ...............

          { Phần thân chương trình }

          BEGIN

               ...........

          END.

Ví dụ 1: Chương trình Pascal đơn giản nhất

     Program  Vidu1;

    BEGIN

        Write(‘Hello World!’);

    END.

Ví dụ 2:

     Program  Vidu2;

    Const  PI=3.14;

    Var  R,S:Real;

    Begin

        R:=10;         {Bán kính đường tròn}

        S:=R*R*PI; {Diện tích hình tròn}

        Writeln(‘Dien tich hinh tron = ‘, S:0:2);  { In ra màn hình }

        Readln;

    End.

4. Một số phím chức năng thường dùng

        F2:          Lưu chương trình đang soạn thảo vào đĩa.

        F3:          Mở file mới hoặc file đã tồn tại trên đĩa để soạn thảo.

        Alt-F3:   Đóng file đang soạn thảo.

        Alt-F5:   Xem kết quả chạy chương trình.

        F8:          Chạy từng câu lệnh một trong chương trình.

        Alt-X:          Thoát khỏi Turbo Pascal.

        Alt-<Số thứ tự của file đang mở>: Dịch chuyển qua lại giữa các file đang mở.

        F10:        Vào hệ thống Menu của Pascal.

5. Các thành phần cơ bản của ngôn ngữ Pascal

5.1. Từ khóa

     Từ khoá là các từ mà Pascal dành riêng để phục vụ cho mục đích của nó. (Chẳng hạn như: BEGIN, END, IF, WHILE,...)

     Chú ý: Với Turbo Pascal 7.0 trở lên, các từ khoá trong chương trình sẽ được hiển thị khác màu với các từ khác.

5.2. Tên (định danh)

     Định danh là một dãy ký tự dùng để đặt tên cho các hằng, biến, kiểu, tên chương trình con... Khi đặt tên, ta phải chú ý một số điểm sau:

        Không được đặt trùng tên với từ khoá

        Ký tự đầu tiên của tên không được bắt đầu bởi các ký tự đặc biệt hoặc chữ số.

        Không được đặt tên với ký tự space,các phép toán.

Ví dụ: Các tên viết như sau là sai

     1XYZ             Sai vì bắt đầu bằng chữ số.

     #LONG     Sai vì bắt đầu bằng ký tự đặc biệt.

     FOR                Sai vì trùng với từ khoá.

     KY  TU           Sai vì có khoảng trắng (space).

     LAP-TRINH  Sai vì dấu trừ (-) là phép toán.

5.3. Dấu chấm phẩy (;)

     Dấu chấm phẩy được dùng để ngăn cách giữa các câu lệnh. Không nên hiểu dấu chấm phẩy là dấu kết thúc câu lệnh.

Ví dụ:

          FOR i:=1 TO 10 DO Write(i);

     Trong câu lệnh trên, lệnh Write(i) được thực hiện 10 lần. Nếu hiểu dấu chấm phẩy là kết thúc câu lệnh thì lệnh Write(i) chỉ thực hiện 1 lần.

5.4. Lời giải thích

     Các lời bàn luận, lời chú thích có thể đưa vào bất kỳ chỗ nào trong chương trình để cho người đọc dể hiểu mà không làm ảnh hưởng đến các phần khác trong chương trình. Lời giải thích được đặt giữa hai dấu ngoặc { và } hoặc giữa cụm dấu (* và *).

Ví dụ:

     Var a,b,c:Real; {Khai báo biến}

     Delta := b*b – 4*a*c; (* Tính delta để giải phương trình bậc 2 *)

BÀI TẬP THỰC HÀNH

1. Khởi động Turbo Pascal.

2. Nhập vào đoạn chương trình sau:

    Uses Crt;

    Begin

        Writeln(‘***********************************************************’);

        Writeln(‘*  CHUONG TRINH PASCAL DAU TIEN CUA TOI  *’);

        Writeln(‘***********************************************************’);

        Readln;

    End.

3. Dịch và chạy chương trình trên.

4. Lưu chương trình vào đĩa với tên BAI1.PAS.

5. Thoát khỏi Pascal.

6. Khởi động lại Turbo Pascal.

7. Mở file BAI1.PAS.

8. Chèn thêm vào dòng: CLRSCR; vào sau dòng BEGIN

9. Dịch và chạy thử chương trình.

10. Lưu chương trình vào đĩa.

11. Viết chương trình in ra màn hình:

                 *                          

               ***                            

             **  **                      

           **      **                    

         *********                  

       **              **                

     **                  **