Begrip vir mondelinge tekste  (Page 5/5)

Leerders kan vooraf gevra word om visuele materiaal saam te bring (bv. prente van skepe, matrose, seerowers, skeepswrakke) uit daardie tyd. As daar Portugese klasmaats is, kan hulle help met die kies en uitspreek van name. Vrae oor die koskultuur, godsdiensgebruike, ens., van die Portugese, kan gestel word om sodoende kruiskulturele aktiwiteite en belangstelling te stimuleer.

Die rolspel kan kreatiwiteit en pret in die klaskamer stimuleer.

AKTIWITEIT 3

• trekpleister
• skoonheid
• skiereiland
• herberg
• dagboek

Let wel: Hier is ‘n gulde geleentheid om die gebruik van metaforiese taal aan te raak: trekpleister (twee betekenisse, afhangende van die konteks).

Ook woorde met meer as een betekenis, bv. skoonheid, herberg (naamwoord / werkwoord). Die belangrikheid van konteks kan uitgewys word met die gebruik van hierdie woorde en ook ander voorbeelde.

AKTIWITEIT 4

1. Verduidelik wat ‘n legende en ‘n mite is. Ons land se rykdom in terme van diversiteit kan beklemtoon word. Hier is ‘n geleentheid vir aktiwiteite oor die verskillende leerareas heen, bv. kuns en kultuur (die plakkaat), geskiedenis, aardrykskunde, omgewingsleer.

2. Groepleer en self- en eweknie-evaluering word hier bevorder. Die opvoeder gee leiding.

AKTIWITEIT 5

Die eerste stap is om bewus te wees van die feit dat gedig A eintlik ‘n kindergedig is, terwyl gedig B meer “volwasse” is en deur die volwasse leser op ‘n metaforiese vlak geïnterpreteer sal word (nl. dat die boot ‘n metafoor is vir ‘n mens, en die “wegbreek” ‘n proses van verwydering – emosioneel, geestelik of fisies – kan wees). Die leerders kan dit egter op die mees basiese vlak interpreteer, en dit sal slegs in die laaste vraag wees waar ‘n ontwikkelde leser moontlik sal insien dat daar nog ‘n betekenislaag is.

Gedig A is baie meer klankryk en ritmies, en dit is die elemente waarop gekonsentreer sal word, bv. rym, ritme, klanke. Leerders kan aangemoedig word om die ritme te “klap” of die gediggie te probeer te sing, of dit in beweging uit te druk.

1. A is meer ritmies.

2. a) Enige geskikte woord.

b) “Pik” beskryf die kort beweginkies wat die vis maak wanneer hy aan die aas byt. Moedig die leerders aan om saam te praat oor hoe dit voel as ‘n vis so liggies aan die aas byt. Die woord “klink” ook soos die beweging – kort, lig.

c) Dit beteken dat hy baie vang. Dis nie noodwendig waar dat hy ‘n klomp met een slag uittrek nie, maar dit suggereer dat hy baie visse vang. (Vgl. hoe vissermanne soms ‘n bossie visse aan ‘n stukkie seegras vasmaak; bv bokkoms – dan is dit as ‘t ware ‘n “tros” visse.) Wys op die metafoor.

d) Ja, hy is ‘n goeie visserman.

e) Hy vang baie visse (“tros”) en as ‘n vis eers byt, kom hy nie los nie.

f) Ja, hy is lief vir snoek, want hy eet alles op.

g) Enige korrekte rymwoorde uit die gedig.

h) Dolos / Dwarskersbos of vang / visse

3. Gedig B

a) Nee, net ‘n mens of dier kan rusteloos wees.

b) Hulle wip op en neer in die water – dis taamlik stormagtig / daar is baie branders / die wind waai en dit maak kabbels in die water.

c) Dit is die diepsee. (Verduidelik die beeldspraak.)

d) Dit beteken hulle is stewig / veilig vasgemaak.

e) “stewig” (Wys daarop dat dit nie dieselfde gevoelswaarde het as “warm” met al sy konnotasies nie.)

f) Dit verwys na die sonsopkoms wanneer die son rooi is.

g) Dit versterk die gevoel van die lengte van die tyd, maar dit is ook ter wille van die metrum gedoen. (Moenie terminologie gebruik nie, maar wys daarop.)

h) Die boot kry menslike eienskappe; dit versimboliseer ‘n mens wat sy bande met iets of iemand breek. Dis dus metafories.