0.5 Sự ra hoa và biện pháp xử lý ra hoa nhãn (dimocarpus longan

Để làm tăng kích thước trái nhãn ‘Shixia’, là một giống nhãn nổi tiếng ở Quảng Đông và Quảng Tây, Trung Quốc, Wang và ctv. (2005) nhận thấy phun các chất đều hòa sinh trưởng ở giai đoạn hoa nở không có tác dụng cải thiện kích thước trái nhưng phun BA ở giai đoạn 15 ngày sau khi đậu trái có tác dụng làm tăng kích thước trái, trọng lượng trái, TSS trong khi phun NAA hoặc GA không có hiệu quả. Để giải thích kết quả nầy tác giả cho rằng xử lý BA có dụng kéo dài thời kỳ phân chia tế bào và làm chậm sự lignin hóa của vỏ quả bì.

Chu trình sinh trưởng và phát triển cây nhãn trong năm được Menzel và Simpson (1994) tổng hợp theo Hình 5.6.

Hình 5.2 Sự phát triển của trái nhãn Long (Mai Trần Ngọc Tiếng, 1999)

Hình 5.3 Các giai đoạn phát triển trái nhãn Xuồng Cơm Vàng

Hình 5.4 Các giai đoạn phát triển trái nhãn Xuồng Cơm Vàng (12 tuần sau khi đậu trái)

Hình 5.5 Rụng trái non giai đoạn 30 ngày sau khi đậu tráitrên nhãn Giồng Vĩnh Châu

Thu họachRa đọtNghỉKTRH và phát triểntưới nướcbón phânt oC>25 oCnhiều nướcĐạm caot oC<25 oCít nướcĐạm thấptưới nướct oC : 15-22 oC8-10 tuầnt oC :>22 oChoặc<8 tuầnRa hoaKhông ra hoaHình 5.6 Chu kỳ phát triển của cây nhãn (Menzel và Simpson, 1994)

Các yếu tố ảnh hưởng lên sự ra hoa

Có bốn yếu tố quan trọng ảnh hưởng lên sự ra hoa của cây nhãn là môi trường, giống trồng, chất điều hòa sinh trưởng thực vật và biện pháp canh tác, trong đó, môi trường là yếu tố quan trọng quyết định mùa vụ ra hoa của cây nhãn.

Môi trường

Nhãn là cây trồng á nhiệt đới, phát triển rất tốt trong điều kiện nhiệt đới, tuy nhiên sự ra hoa đòi hỏi phải có một mùa đông ngắn với nhiệt độ từ 15-22oC trong 8-10 tuần để kích thích sự ra hoa (Menzel và Simpson, 1994) và theo sau là điều kiện nhiệt độ cao trong mùa xuân cho hoa phát triển. Nếu nhiệt độ thấp kéo dài mầm hoa hình thành nhưng không phát triển được. Do đó, phát hoa nhãn chỉ phát triển vào mùa xuân khi thời tiết bắt đầu ấm trở lại. Ở ĐBSCL thời tiết lạnh thường xuất hiện vào tháng 12-1 và nóng dần lên vào tháng 2-3 nên đây là điều kiện thích hợp cho cây nhãn ra hoa. Nếu mùa đông nhiệt độ lạnh không đạt đến ngưỡng ra hoa sẽ ảnh hưởng đến sự phân hóa và hình thành mầm hoa nhưng nhiệt độ lạnh kéo dài sẽ ảnh hưởng đến sự phát triển của phát hoa.

Từ khi đậu trái trở về sau, nhiệt độ không cản trở cho sự phát triển của trái với điều kiện nhiệt ban đêm thấp hơn 20-25oC. Khô hạn hay ngập úng cũng là yếu tố quan trọng ảnh hưởng lên sự ra hoa nhãn. Ẩmđộ đất cao sẽ sản xuất ra bông lá và mang ít trái (Ussahatanont, 1996).

Giống

Giống là một trong những yếu tố quan trọng quyết định sự ra hoa của cây nhãn. Hiện nay, ở ĐBSCL có rất nhiều giống nhãn nhưng có thể phân thành ba nhóm, nhóm nhãn Long, nhãn Giồng và nhãn tiêu Da Bò. Nhóm nhãn Long gồm có nhãn Long, nhãn Super ra hoa tự nhiên theo mùa và có thể kích thích cho ra hoa quanh năm. Nhóm nhãn Giồng như: Nhãn giồng Bạc Liêu, Vĩnh Châu, Nhị Quý, nhãn Xuồng Cơm Vàng, Cơm trắng ra hoa theo mùa và khó kích thích ra hoa trái trái vụ. Nhóm nhãn Tiêu Da Bò hầu như không ra hoa theo mùa mà phải được kích thích mới ra hoa. (Nguyễn Minh Châu và ctv., 1997). Đối với giống nhãn E-daw của Thái Lan có lẽ là giống đòi hỏi nhiệt độ cần thiết cho sự ra hoa thấp do xuất phát ở miền Bắc Thái Lan nên không ra hoa tự nhiên cũng như khi xử lý bằng biện pháp khoanh cành mà chỉ ra hoa khi được xử lý bằng chlorate kali.