0.1 Cơ sở địa lý học  (Page 10/12)

Bản đồ chuyên đề: là bản đồ chỉ nói về một chuyên ngành, một bộ môn. Các bản đồ chuyên đề là những bản đồ chỉ thể hiện chi tiết và thật đầy đủ một yếu tố (hoặc một số yếu tố) trong nội dung của bản đồ địa lý tổng quát, ví dụ: thực vật, đường sá hay dân cư,.. Các bản đồ chuyên đề phản ánh các hiện tượng tự nhiên hoặc xã hội rất đa dạng như: khí hậu, mật độ dân, kết cấu địa chất của lớp vỏ trái đất, phân vùng kinh tế,..

1. Theo tỷ lệ

Phân ra làm tỷ lệ lớn, trung bình và tỷ lệ nhỏ. Sự phân loại này có tính chất tương đối, không cố định, phụ thuộc vào nhóm nội dung. Đối với bản đồ địa lý chung phân ra:

• Bản đồ địa lý chung tỷ lệ trung bình: 1:200.000- 1: 1.000.000 bản đồ hình khái quát
• Bản đồ địa lý chung tỷ lệ nhỏ<1: 1.000.000 bản đồ khái quát
• Bản đồ địa lý chung tỷ lệ lớn>1: 200.000 bản đồ địa hình
• Các bản đồ địa hình lại phân ra:
• Bản đồ địa hình tỷ lệ nhỏ 50,100 T
• Bản đồ địa hình tỷ lệ trung bình 10,25T
• Bản đồ địa hình tỷ lệ lớn 5.2T
• Sơ đồ 1:1000, 1:500
• Mục đích sử dụng

• Bản đồ nhiều mục đích sử dụng
• Bản đồ chuyên môn. Dùng để giải quyết những nhiệm vụ nhất định hoặc đáp ứng các đối tượng sử dụng nhất định.

Thuộc vào loại này có các bản đồ:

• Các bản đồ tra cứu
• Bản đồ giáo khoa
• Bản đồ quân sự
• Bản đồ du lịch
• Bản đồ giao thông
• Bản đồ đánh giá thiết kế
• Bản đồ dự báo
• Theo mức độ bao quát lãnh thổ

Phân ra bản đồ bao quát thế giới, châu lục, khu vực, quốc gia, tỉnh...

1. Theo tính chất sử dụng

• Bản đồ treo tường
• Bản đồ Atlat
• Phân loại theo đề tài

Theo đề tài các bản đồ chuyên đề được phân làm 2 nhóm lớn: bản đồ các hiện tượng tự nhiên và bản đồ kinh tế xã hội.

* Các bản đồ tự nhiên

• Địa chất: địa chất chung, địa chất thuỷ văn, địa chất công trình, địa tầng, kiến tạo, thạch học, khoáng sản, địa hoá
• Địa hình mặt đất : địa mạo, đẳng cao, độ sâu
• Khí hậu; lượng mưa, khí tượng
• Địa vật lý
• Hải dương
• Thuỷ văn
• Thổ nhường
• Thực vật
• Động vật
• ..

* Bản đồ các hiện tượng xã hội

• Bản đồ dân cư: phân bố dân cư, thành phần dân cư, di chuyển dân cư, nhân chủng học, phân bố và thành phần lao động
• Bản đồ kinh tế: Bản đồ kinh tế chung, tài nguyên thiên nhiên ...
• Bản đồ giáo dục, văn hoá, y tế
• Bản đồ hành chính- chính trị
• Bản đồ lịch sử
• Bản đồ môi trường và bảo vệ môi trường.

* Bản đồ kỹ thuật

Thiết kế, hàng hải, hàng không, địa chính.

Sự phân loại trên bản đồ có tính chất tương đối tuỳ theo mục đích sử dụng mà các yếu tố nội dung của bản đồ chuyên đề có thể thay đổi.

Các phương pháp biểu thị hiện tượng trên bản đồ (các phương pháp bản đồ)

Khi thành lập bản đồ - bản đồ chuyên đề người ta sử dụng các phương pháp khác nhau để thể hiện các yếu tố nội dung. Mỗi phương pháp có thể sử dụng độc lập hoặc sử dụng phối hợp với các phương pháp khác, các phương pháp bản đồ được xây dựng căn cứ vào đặc điểm của hiện tượng, sự vật và đặc điểm phân bố của chúng trong khu vực.

a. Phương pháp đường đẳng trị

Dùng trong trường hợp cần biểu thị trên bản đồ các hiện tượng có sự thay đổi đều đặn và có sự phân bố liên tục như: Độ cao mặt đất, nhiệt độ không khí, lượng mưa ... Đường đẳng trị là những đường cong điều hoà nối liền các điểm có cùng trị số của hiện tượng. Sự vật được thể hiện tuỳ theo hiện tượng, sự vật được biểu thị mà đường đẳng trị có thể có các tên gọi riêng.